CHƯƠNG 19: (tiếp)

Lần này chiếc búa của quan tòa Taylor gõ Bobng tiếng, và khi nó vừa gõ những bóng đèn đầu bật sáng phòng xử án. Trời tối, nhưng mặt trời chiều xuống khỏi các cửa sổ. Quan tòa Taylor nhanh chóng vãn hồi trật tự.

"Sau đó ta làm gì?"

Nhân chứng nuốt nước miếng khó khăn. " ấy chồm lên và hôn bên mặt tôi. trước đây chưa từng hôn người đàn ông lớn và cũng chưa hôn người da đen. ấy những gì ba ấy làm với ấy kể đến. ấy , 'Hôn lại tao , thằng mọi.' Tôi Mayella hãy cho tôi ra khỏi chỗ này và cố chạy ra nhưng ấy tựa lưng vào cửa và tôi phải đẩy ấy ra. Tôi muốn làm ấy đau, ông Finch ạ, và tôi hãy để cho tôi ra, nhưng khi tôi như vậy thấy ông Ewell đằng kia gào thét qua cửa sổ."

"Ông ta gì?"

Tom Robinson lại nuốt nước miếng và mở to mắt. "Những lời ra tiện.... nên cho những người ở đây và bọn trẻ nghe....."

" ta gì, Tom. phải cho bồi thẩm đoàn nghe những gì ông ta ."

Tom Robinson nhắm chặt mắt lại. "Ông ta , con điếm thùi này, tao giết mày."

"Sau đó chuyện gì xảy ra?"

"Ông Finch, tôi bỏ chạy quá nhanh đến độ biết chuyện gì xảy ra."

"Tom, có cưỡng hiếp Mayella Ewell ?"

"Tôi làm vậy, thưa ngài."

" có làm bất cứ điều gì gây thương tích cho ta ?"

"Tôi có, thưa ngài."

" có cự tuyệt đòi hỏi của ta ?"

"Ông Finch, tôi cố. Tôi cố xấu với ấy. Tôi muốn xấu, tôi muốn xô ấy hoặc bất cứ gì khác."

Tôi chợt nghĩ rằng theo cách riêng của họ, lối ứng xử của Tom Robinson cũng tốt như lối ứng xử của bố Atticus. Mãi sau này khi bố giải thích điều đó tôi mới biết, còn lúc đó tôi hiểu uẩn khúc trong tình trạng khó xử của Tom Robinson: ta đời nào dám đánh phụ nữ da trắng trong bất kỳ tình huống nào và muốn được sống thọ, vì vậy khi vừa có cơ hội là ta bỏ chạy - dấu hiệu ràng của tội lỗi.

"Tom, trở lại với ông Ewell," bố Atticus . "Ông ta có gì với ?"

" gì cả, thưa ngài. Có lẽ ông ta gì đó, nhưng tôi còn ở đó nữa...."

"Được rồi," bố Atticus đột ngột ngắt lời. " nghe những gì, ông ta với ai?"

"Ông Finch, ông ta và nhìn vào Mayella."

"Rồi bỏ chạy?"

"Tôi làm vậy, thưa ngài."

"Tại sao bỏ chạy?"

"Tôi sợ, thưa ngài."

"Tại sao sợ?"

"Ông Finch, nếu ông là tên da đen như tôi ông cũng sợ."

Bố Atticus ngồi xuống. Ông Gilmer tiến về bục nhân chứng, nhưng trước khi ông ta đến nơi, ông Link Deas nhổm khỏi hàng ghế dự khán và tuyên bố:

"Tôi chỉ muốn toàn thể quý vị biết điều ngay bây giờ. Cậu trai đó làm cho tôi tám năm và tôi có chút phàn nàn nào về cậu ta. chút phàn nàn."

"Im mồm, thưa ông!" Quan tòa Taylor bừng tỉnh và gầm lên. Mặt ông ta đỏ bừng, lời của ông ta, kỳ diệu thay, bị tác động bởi điếu xì gà. "Link Deas," ông ta gầm lên, "nếu ông có bất cứ điều gì muốn , ông có thể sau khi tuyên thệ và vào thời điểm thích hợp, nhưng cho đến lúc đó ông phải rời khỏi phòng này, ông nghe tôi ? Ra khỏi phòng này, thưa ngài, ngài nghe tôi ? Tôi chắc chắn lắng nghe vụ này lần nữa!"

Quan tòa Taylor nhìn sắc lẻm vào bố Atticus, như thể thách ông dám , nhưng bố Atticus cúi đầu xuống và bật cười với cái bụng của mình. Tôi nhớ lại điều gì đó bố Atticus về những lời nhận xét theo quyền hạn của quan tòa Taylor đôi khi vượt quá nhiệm vụ của ông, nhưng ít luật sư nào có phản ứng về việc này. Tôi nhìn Jem, nhưng Jem lắc đầu. "Nó giống như chuyện người trong bồi thẩm đoàn đứng lên và bắt đầu ," , " nghĩ lúc đó khác. Ông Link vừa làm rối trật tự hay đại loại như thế."

Quan tòa Taylor bảo người viết biên bản xóa bất cứ điều gì mà ta máy móc ghi lại sau câu ông Finch nếu ông là tên mọi đen như tôi ông cũng sợ, và bảo bồi thẩm đoàn đừng quan tâm đến việc làm gián đoạn đó. Ông nhìn xuống lối ở giữa cách nghi ngờ và đợi, tôi đoán vậy, cho ông Link Deas hoàn toàn rời khỏi phòng. Rồi ông , "Tiếp tục , ông Gilmer.

" từng lần ngồi tù ba mươi ngày vì tội quấy rối trật tự công cộng, phải Robinson?" Ông Gilmer hỏi.

"Vâng, thưa ngài."

"Tên ra đen kia ra sao khi xong chuyện với ?"

" ta đánh tôi, ông Gilmer."

"Phải, nhưng bị kết án, đúng ?"

Bố Atticus ngẩng đầu lên, "Đó là tội và nó có trong hồ sơ thưa quan tòa." Tôi nghĩ giọng bố có vẻ mệt.

"Dù sao nhân chứng vẫn phải trả lời," quan tòa Taylor , cũng mệt mỏi như vậy.

"Vâng, thưa ngài, tôi lãnh án ba mươi ngày."

Tôi biết rằng ông Gilmer thành với bồi thẩm đoàn rằng bất cứ ai bị kết án tội phá rối trật tự công cộng, cũng dễ dàng có ý tưởng cưỡng dâm Mayella Ewell, đó là lý do duy nhất ông ta quan tâm. Những lý do giống như thế rất hữu dụng.

"Robinson, làm tốt việc bửa tủ và chặt củi với tay, phải ?"

"Vâng, thưa ngài, tôi cho là thế."

"Đủ khỏe để bóp cổ phụ nữ và vật ra xuống sàn?"

"Tôi chưa từng làm chuyện đó, thưa ngài."

"Nhưng đủ khỏe?"

"Tôi cho là thế, thưa ngài."

" để mắt đến ta từ lâu, đúng , chàng trai?"

", thưa ngài, tôi chưa từng nhìn ta."

"Vậy hẳn là rất lịch khi làm tất cả chuyện chặt củi và kéo nước cho ta, đúng , chàng trai?"

"Tôi chỉ cố giúp ấy thôi, thưa ngài."

"Vậy là rất hào phóng, có nhiều việc lặt vặt ở nhà sau khi làm công việc thường lệ, đúng ?"

"Vâng thưa ngài."

"Tại sao làm những việc đó mà làm cho Ewell?"

"Tôi làm hết cả hai, thưa ngài."

" hẳn rất bận rộn mà, tại sao vậy?"

"Tại sao cái gì, thưa ngài?"

"Tại sao sẵn lòng làm những việc lặt vặt cho ấy?"

Tom Robinson do dự, tìm câu trả lời. "Có vẻ như có ai giúp đỡ ấy, như tôi ...."

"Với ông Ewell và bảy đứa trẻ sống ở đó hả, chàng trai?"

"Ồ, tôi có vẻ họ giúp đỡ ấy..."

" làm tất cả công việc chặt củi và những việc khác hoàn toàn do lòng tốt sao, chàng trai?"

"Tôi tôi có giúp ấy."

Ông Gilmer mỉm cười nhăn nhó với bồi thẩm đoàn. "Có vẻ như ta là chàng trai rất tốt ...... làm mọi chuyện vì đồng xu nào sao?"

"Vâng, thưa ngài. Tôi cảm thấy rất tiếc cho ấy, ấy có vẻ cố gắng nhiều hơn mọi người khác trong nhà....."

" cảm thấy rất tiếc cho ấy, cảm thấy rất tiếc cho ấy hả?" Ông Gilmer có vẻ sẵn sàng vươn lên tới trần nhà.

Bị cáo nhận ra sai lầm của ta và cựa quậy cách khó chịu ghế. Nhưng thiệt hại đó là thể cứu vãn. Bên dưới chúng tôi, ai ưa nổi câu trả lời của Robinson. Ông Gilmer ngừng hồi lâu để cho nó ngấm sâu.

" ngang ngôi nhà đó như thường lệ, ngày hai mươi mốt tháng Mười năm rồi," ông ta , "và ấy cầu vào trong để bửa cái tủ!"

", thưa ngài."

" phủ nhân rằng ngang qua ngôi nhà đó?"

", thưa ngài.... ấy có việc cho tôi làm trong nhà....."

" ta ta nhờ bửa cái tủ có đúng vậy ?"

" thưa ngài, phải vậy."

"Vậy ta dối hả, chàng trai?"

Bố Atticus đứng dậy nhưng Tom Robinson cần đến ông. "Tôi ấy dối, ông Gilmer, tôi ấy lầm lẫn trong đầu."

Với mười câu hỏi kế tiếp, trong khi ông Gilmer xem xét lại lời kể của Mayella về các kiện, câu trả lời của bị cáo là ta lầm lẫn trong đầu.

"Ông Ewell rượt ra khỏi nhà sao, chàng trai?"

", thưa ngài, tôi nghĩ ông ta làm vậy."

" nghĩ, ý là sao?"

"Ý tôi là tôi ở đó đủ lâu để ông ta phải rượt đuổi tôi ."

" rất thành về chuyện này, tại sao chạy nhanh đến thế?"

"Tôi tôi sợ, thưa ngài."

"Nếu có lương tâm trong sạch, tại sao sợ?"

"Như tôi trước đây, an toàn cho tên đen khi lầm vào .... tình thế khó khăn như vậy."

"Nhưng ở trong tình thế khó khăn.... khai rằng chống cự lại Ewell. sợ rằng ấy làm đau đến thế, bỏ chạy sao, chàng da đen to bự như ?"

" thưa ngài, tôi sợ bị đưa ra tòa, giống như bây giờ vậy."

"Sợ bị bắt giữ, sợ bị đối mặt với những gì làm à?"

" thưa ngài, sợ phải đối mặt với những gì tôi hề làm."

" hỗn láo với tôi hả, chàng trai?"

", thưa ngài, tôi có ý đó."

Tôi chỉ nghe phần chất vấn của ông Gilmer tới đó, vì Jem bắt tôi đưa Dill ra. Vì lý do nào đó, Dill bắt đầu khóc và nín lại được; ban đầu nó còn lặng lẽ, sau nhiều người ở ban công nghe thấy tiếng thổn thức của nó. Jem nếu tôi với nó ấy buộc tôi , và mục sư Sykes bảo tôi nên , vì vậy tôi . Hôm đó Dill có vẻ rất ổn, chẳng có gì trục trặc với nó, nhưng tôi đoán nó chưa hồi phục hoàn toàn từ vụ bỏ nhà trốn .

"Mày thấy khỏe hả?" Tôi hỏi khi chúng tôi xuống tới chân cầu thang.

Dill cố kiềm chế lại khi chúng tôi chạy xuống những bậc thang phía Nam. Ông Link Deas ở mình ở đầu cầu thang. "Có chuyện gì vậy, Scout?" Ông hỏi khi chúng tôi ngang. " thưa ngài!" tôi ngoái lại đáp. "Thằng Dill này, nó bệnh."

"Ra ngồi dưới gốc cây ," tôi . "Tao chắc mày bị say nóng đấy." Chúng tôi chọn cây sồi to nhất và ngồi dưới gốc.

"Chỉ nhìn ông ta là tao chịu nổi," Dill .

"Ai, Tom hả?"

"Cái lão già Gilmer đó cứ hành hạ ta, ăn đầy ác ý với ta...."

"Dill, đó là công việc của ông ta. Nếu chúng ta có công tố viên - chúng ta cũng có được luật sư biện hộ, tao nghĩ vậy."

Dill thở ra cách kiên nhẫn. "Tao biết hết mấy chuyện đó, Scout ạ. Chính cái kiểu ông ta ăn làm tao phát bệnh, bệnh luôn."

"Ông ta có nhiệm vụ phải làm vậy, Dill, ông ta chất vấn....."

"Ông ta hành động theo kiểu đó khi..............."

"Dill, những người đó là nhân chứng của ông ta."

"Ông Finch làm theo kiểu đó với Mayella và lão già Ewell khi ông chất vấn họ. Cái kiểu cha đó cứ gọi ta là 'chàng trai' rồi cười nhạo ta, và nhìn khắp lượt bồi thẩm đoàn mỗi lần ta trả lời...."

"Dill, xét cho cùng ta chỉ là người da đen."

"Tao quan tâm vụ đó chút nào. Thiệt phải chút nào, quả là đúng khi cư xử với họ theo kiểu đó. Bất kỳ ai cũng mắc mớ gì phải ăn theo kiểu đó...nó làm tao phát bệnh."

"Cái kiểu của ông Gilmer là vậy, Dill à, ông ta cư xử với tất cả họ theo cách đó. Mày chưa hề thấy ông ta hoàn toàn ghét ai cả. Theo tao hôm nay ông ấy chưa ra tới nửa sức mình. Bọn họ cư xử với mọi người theo kiểu đó, ý tao là hầu hết luật sư đều vậy."

"Ông Finch như vậy."

"Bố tao phải tiêu biểu, Dill, ông là...." Tôi cố mò tìm trong ký ức của mình để tìm câu sắc xảo của Maudie Atkinson. Tôi nghĩ ra, "Ông ấy ở trong tòa án cũng y như ông ấy ở đường phố."

"Đó phải là điều tao muốn ," Dill .

"Tôi hiểu ý cháu đấy, nhóc," giọng từ phía sau chúng tôi vang lên. Chúng tôi nghĩ nó phát ra từ thân cây, nhưng đó là của ông Dophus Raymond. Ông ló mặt từ sau thân cây nhìn chúng tôi. "Cháu dễ xúc động, nó chỉ làm cháu phát bệnh thôi, đúng ?"

CHƯƠNG 20
" vòng qua đây, con trai, ta có thứ làm cho dạ dày cháu ổn thôi."

Vì ông Dolphus Raymond là người xấu nên tôi nhận lời mời của ông cách miễn cưỡng, tôi theo sau Dill. hiểu tại sao tôi nghĩ chắc bố Atticus vui nếu thấy chúng tôi kết thân với ông Raymond, và tôi biết bác Alexandra cũng thích.

"Nè," ông ta , đưa cho Dill túi giấy có những ống hút trong đó. "Nhấp ngụm , nó làm cho cháu êm lại."

Dill nút ống hút, mỉm cười và kéo hơi dài.

"He, he," ông Raymond , ràng vui thích trong việc làm hư đứa trẻ.

"Dill, coi chừng đó," tôi cảnh báo.

Dill buông ống hút ra và nhe răng cười. "Scout, chỉ là Coca-Cola."

Ông Raymond ngồi dựa lưng vào thân cây. Nãy giờ ông nằm cỏ. "Giờ tụi các cháu mách ta đấy chứ? Nó hủy hoại thanh danh ta nếu các cháu làm vậy."

"Ông muốn là thứ mà ông uống trong cái túi đó là Coca-Cola sao? Chỉ là Coca-Cola thôi hả?"

"Phải, bé," ông Raymond gật đầu. Tôi thích mùi của ông ta: đó là mùi da, mùi ngựa, mùi của hạt bông vải. Ông ta mang đôi ủng cưỡi ngựa kiểu duy nhất tôi từng thấy. "Đó là tất cả những gì ta uống, lúc nào cũng vậy."

"Vậy ông chỉ giả bộ ông nửa ....? Cháu xin lỗi, thưa ông," tôi kiềm mình lại. "Cháu có ý...."

Ông Raymond cười khúc khích, chút phật lòng, và tôi cố nghĩ câu hỏi kín đáo. "Tại sao ông cứ làm vậy hoài?"

"Ờ.... à phải, ý cháu là tại sao ta giả bộ hả? đơn giản," ông . " số người ...... thích lối sống của ta. Bây giờ ta có thể mặc xác họ, ta quan tâm họ có thích chuyện đó . Ta ta quan tâm chuyện họ có thích hay ..... nhưng ta mặc xác họ, hiểu ?"

Dill và tôi , "Hiểu, thưa ngài."

"Ta cố cho họ lý do, các cháu thấy đó. Nếu họ có thể bám vào lý do rất có ích cho họ. Khi ta vào thị trấn, chuyện đó hiếm lắm, nếu ta hơi xiêu vẹo và uống trong túi này, người ta có thể Dolphus Raymond nghiện rượu ... bởi thế chả thay đổi lối sống của chả. Chả dừng lại được, nên chả sống theo kiểu đó."

"Vậy là trung thực, ông Raymond, làm cho mình xấu hơn thực....."

"Nó trung thực nhưng nó hữu ích cho người ta. Bí mật nghen Finch, ta phải là kẻ say sưa, nhưng thấy họ thể nào, thể nào hiểu rằng ta sống theo kiểu đó bởi vì đó là cách ta muốn sống."

Tôi có cảm giác rằng tôi nên ở đây nghe người đàn ông đầy tội lỗi này, người vốn có những đứa con lai và quan tâm đến việc có ai biết điều đó hay , nhưng ông ta quyến rũ. Tôi chưa từng gặp ai cố ý lừa chính bản thân minh. Nhưng tại sao ông ta lại tiết lộ cho chúng tôi bí mật sâu kín nhất của ông ta? Tôi hỏi ông ta lý do.

"Bởi vì các cháu là trẻ con và các cháu có thể hiểu nó," ông ta , "và bởi vì ta nghe rằng ...."

Ông ta hất đầu vào Dill, "Mọi chuyện chưa bắt nhịp với bản năng của cậu này. Cứ để cậu ta lớn thêm chút nữa cậu ta phát bệnh và khóc lên. Có lẽ cậu ta thấy mọi chuyện như chúng vốn dĩ là thế.... hẳn thế, chẳng hạn, nhưng cậu ấy khóc, khóc nữa khi cậu ấy lớn thêm vài tuổi."

"Khóc về cái gì, ông Raymond?" Nam tính của Dill bắt đầu khẳng định.

"Khóc về bất hạnh đơn giản mà người này gây ra cho người kia.... mà hề suy nghĩ. Khóc về điều bất hạnh do người da trắng gây ra cho người da màu, mà hề dừng lại để nghĩ rằng họ cũng là con người."

"Bố Atticus lừa gạt người da màu còn tệ hại gấp mười lần lừa gạt người da trắng," tôi lầm bầm. "Bố đó là điều tệ hại nhất mà người ta có thể làm."

Ông Raymond , "Ta cho rằng nó là vậy.... Jean Louise, cháu biết bố của cháu phải người tầm thường, phải mất vài năm để thấm nhuần điều đó.... cháu chưa biết nhiều về giới này. Thậm chí cháu chưa biết hết về thị trấn này, những điều các cháu phải làm là trở vào tòa án thôi."

Câu đó nhắc tôi nhớ chúng tôi bỏ lỡ gần như toàn bộ phần chất vấn của ông Gilmer. Tôi nhìn mặt trời, nó khuất nhanh đằng sau những nóc cửa hàng mé Tây quảng trường. Kẹt giữa hai làn đạn, tôi quyết định được mình muốn nhảy vào bên nào: ông Raymond hay Tòa tư pháp lưu động số 5. "Nào Dill," tôi , "mày ổn chưa?"

"Rồi. Rất vui được gặp ông, ông Raymond và cám ơn nước uống, nó dễ chịu."

Chúng tôi trở vào phòng xử án, lên các bậc thang, lên hai lượt bậc thang nữa, và len lỏi dọc theo tay vịn ban công. Mục Sykes giữ chỗ cho chúng tôi.

Phòng xử án vẫn im lặng, và lần nữa tôi tự hỏi các em bé đâu rồi. Điếu xì gà của quan tòa Taylor chỉ còn là đốm màu nâu giữa miệng ông ta; Ông Gilmer viết lên trang của xấp giấy vàng bàn ông ta, cố vượt qua người ghi biên bản vẫn múa tay như gió. "Nhanh lên," tôi làu bàu, "mình bỏ lỡ mất."

Bố Atticus giữa chừng với bồi thẩm đoàn. ràng ông rút mấy tờ giấy trong chiếc cặp bên cạnh ghế ngồi của ông, bởi vì chúng ở bàn ông. Tom Robinson lơ đãng lật xem chúng.

"........ bởi vì thiếu chứng cứ chứng thực, người đàn ông này bị buộc tội chết và bây giờ bị tòa xét xử cái mạng mình...."

Tôi thúc Jem. "Bố bao lâu rồi?"

"Bố chỉ mới lược qua phần chứng cứ," Jem thầm, "và chúng ta thắng, Scout. thấy dứt khoát chúng ta thắng, thể nào khác được. Bố khoảng năm phút rồi. Bố làm cho nó ràng và dễ hiểu như... ở, như giải thích nó cho em vậy. Cả em cũng hiểu được mà."

"Ông Gilmer có......?"

"Suỵt. có gì mới, như thường lệ. Giờ im ."

Chúng tôi lại nhìn xuống. Bố Atticus cách thoải mái, với cái kiểu thản nhiên xa cách ông thường có khi đọc lá thư cho người khác chép. Ông bước từ tốn tới lui trước mặt bồi thẩm đoàn, và bồi thẩm đoàn có vẻ chăm chú: đầu họ ngẩng lên, và họ theo dõi bước của bố Atticus với vẻ thán phục. Tôi đoán đó là do bố Atticus phải là loại ăn to lớn.

Bố Atticus ngừng lại, rồi ông làm động tác mà bình thường ông làm. Ông tháo đồng hồ và dây đeo để lên bàn, , "với cho phép của tòa......."

Quan tòa Taylor gật đầu, và sau đó ông làm điều mà trước đây tôi chưa từng thấy ông làm, trước công chúng hoặc ở chỗ riêng tư: ông cởi áo gile, cởi nút cổ, nới lỏng cà vạt và cởi áo khoác. Ông chưa từng nới lỏng phần nào của trang phục cho tới khi ông cởi quần áo ngủ, và đối với Jem và tôi, điều này giống như việc ông đứng trước chúng tôi hoàn toàn trần truồng. Chúng tôi trao nhau cái nhìn kinh hoàng.

Bố Atticus đặt hai tay vào túi, và ông quay lại phía bồi thẩm đoàn, tôi thấy nút cổ áo cùng đầu bút mực và bút chì của ông lấp lánh dưới ánh đèn.

"Thưa quý vị," ông . Jem và tôi lại nhìn nhau: tưởng như bố Atticus vừa , "Scout." Giọng ông mất vẻ khô khan, xa cách, và ông với bồi thẩm đoàn như thể họ là những người ngay góc bưu điện.

"Thưa các quý vị," ông , "tôi ngắn gọn, nhưng tôi thích sử dụng thời gian còn lại của tôi để nhắc các vị rằng vụ này phải là vụ án khó, nó đòi hỏi phải xem xét kỹ các kiện phức tạp, mà nó đòi hỏi quý vị phải chắc chắn vượt qua mọi nghi ngờ có vẻ hợp lý về tội của bị cáo. Trước hết, vụ này cần phải đưa ra xem xét. Vụ án này đơn giản như đen và trắng."

"Bên công tố đưa ra được chút chứng cớ ý học nào có thể cho thấy rằng tội lỗi mà Tom Robinson bị cáo buộc từng xảy ra. Thay vào đó nó dựa vào lời khai của hai nhân chứng với chứng cứ chỉ hết sức đáng nghi ngờ qua chất vấn, mà nó còn hoàn toàn mâu thuẫn với bị cáo. Bị cáo có tội, nhưng ai đó trong phòng xử án này có."

"Tôi có gì ngoài việc lấy làm tiếc cho nhân chứng chính của bên nguyên, nhưng lòng thương xót của tôi bao dung được đối với hành động đặt người vào chỗ chết của ta, việc mà ta ráng sức làm nhằm gạt bỏ tội lỗi của chính mình."

"Tôi tội lỗi, thưa quý vị, bởi vì chính tội lỗi thúc đẩy ta. ta gây tội ác, ta chỉ phá vỡ quy ước cứng ngắc và lâu đời của xã hội chúng ta, quy ước quá khắt khe đến độ bất cứ ai phá vỡ nó đều bị loại khỏi cộng đồng chúng ta như kẻ thích hợp để sống chung. ta là nạn nhân của nghèo khổ và ngu dốt cao độ, nhưng tôi thể thương hại ta: ta là người da trắng. ta biết rất tác hại nghiêm trọng của việc vi phạm luật lệ của ta, nhưng vì những thèm muốn của ta mạnh mẽ hơn quy ước mà ta phá vỡ, nên ta nhất quyết phá vỡ nó. ta kiên quyết, và phản ứng sau đó của ta là điều mà tất cả chúng ta biết vào lúc này hay lúc khác. ta làm điều mà mọi đứa trẻ đều làm - ta giấu nhẹm chứng cớ về vi phạm luật lệ của ta. Nhưng trong trường hợp này ta phải là đứa trẻ giấu hàng lậu ăn cắp: ta đánh thẳng vào nạn nhân của ta - ta nhất thiết phải tống khứ ta xa khỏi ta - ta phải bị biến mất khỏi tầm mắt của ta, biến khỏi thế giới này. ta phải tiêu hủy chứng cứ về vi phạm luật lệ của ta."

"Chứng cứ về việc vi phạm luật lệ của ta là gì? Chính là Tom Robinson, con người. ta phải tống khứ Tom Robinson xa khỏi ta. Tom Robinson là điều hàng ngày nhắc nhở ta về những gì ta làm. ta làm những gì? ta quyến rũ người da đen."

" ta là người da trắng, và ta quyến rũ người da đen. ta làm điều tiện ra trong xã hội chúng ta: ta hôn người da đen. phải là ông bác già, mà là chàng trai da đen khỏe mạnh. luật lệ nào là quan trọng đối với ta trước khi ta phá vỡ nó, nhưng sau đó nó lại giáng xuống ta."

"Cha ta thấy điều đó, và bị cáo khai về những lời lẽ của ông ta. Cha ta làm gì? Chúng ta biết, nhưng có chứng cớ gián tiếp cho biết rằng Mayella Ewell bị đánh cách dã man bởi người hầu như đặc biệt thuận tay trái. Chúng ta hầu như phần nào biết được ông Ewell làm: ông ta làm điều mà hầu như người da trắng đáng trọng, kiên định, biết kính Chúa nào cũng làm trong tình huống đó - ông ta đòi trát tống giam, ràng là ký nó bằng tay trái, và Tom Robinson ngồi trước quý vị, tuyên thệ với bàn tay duy nhất còn cử động được của ta - bàn tay phải."

"Và thế là người da đen hèn mọn, đứng đắn, trầm lặng, người hết sức liều lĩnh khi 'cảm thấy tiếc' cho người phụ nữ da trắng đưa ra lời khai chống lại những lời khai của hai người da trắng. Tôi cần nhắc nhở quý vị về thái độ và cách cư xử của họ bục nhân chứng - tự quý vị thấy. Các nhân chứng của bên nguyên, trừ vị cảnh sát trưởng của hạt Mycomb, trình diện trước mặt quý vị, trước tòa án trong niềm tin ích kỷ rằng lời khai của họ bị nghi ngờ, tin rằng quý vị đồng ý với họ về giả định này - giả định xấu xa- rằng mọi người da đen đều dối, ràng mọi người da đen cơ bản là những kẻ đồi bại, rằng mọi đàn ông da đen đều được phép đến gần những phụ nữ của chúng ta, giả định gắn liền với não trạng của loại người như họ."

"Thưa quý bị, chúng ta biết rằng giả định đó là lời dối trá đen tối như nước da của Tom Robinson vậy, lời dối mà tôi cần chỉ ra cho quý vị. Quý vị biết , và là điều này: số người da đen dối, số người da đen đồi bại, số người đàn ông da đen được phép đến gần phụ nữ - đen hoặc trắng. Nhưng đây là đúng với cả loài người chứ riêng với chủng tộc cụ thể nào. Trong phòng xử này có người nào chưa từng dối, chưa từng làm điều gì đồi bại, và có người đàn ông sống nào nhìn phụ nữ mà có ham muốn."

Bố Atticus ngừng lại và móc khăn tay ra. Rồi ông gỡ kính xuống, lau nó, và chúng tôi thấy "điều đầu tiên" khác nữa: chúng tôi chưa từng thấy mặt ông đổ mồ hôi, nhưng bây giờ nó bóng sáng màu đồng.

"Còn điều nữa, thưa quý vị, trước khi tôi rời bục. Thomas Jefferson từng rằng tất cả con người sinh ra đều bình đẳng, cụm từ mà bọn miền Bắc và cánh nữ của ngàng Hành pháp ở Washington 1 thích quát vào mặt chúng ta. Có xu hướng trong năm nay, 1935, số người thích sử dụng từ này tách khỏi ngữ cảnh, để thỏa đáp mọi tình huống. Ví dụ buồn cười nhất tôi có thể nghĩ đến là chuyện những nhà quản lý nền giáo dục công lập khuyến khích kẻ ngu ngốc và lười biếng học cùng với người siêng năng - bởi vì tất cả con người sinh ra đều bình đẳng, các nhà giáo dục long trọng với quý vị rằng những đứa trẻ bị bỏ lại đằng sau phải chịu đựng cảm giác khủng khiếp về kém cỏi. Chúng ta biết tất cả mọi người sinh ra bình đẳng theo cái nghĩa mà số người thường muốn chúng ta tin - rằng số người thông minh hơn số người khác, số người có cơ hội hơn bởi vì họ sinh ra với nó, số đàn ông kiếm ra nhiều tiền hơn những người đàn ông khác - số người sinh ra có tài năng vượt quá mức bình thường của hầu hết con người.

"Nhưng có cách thức đến đất nước này mà trong đó mọi người sinh ra đều bình đẳng - có thể chế của con người khiến người dân nghèo bình đẳng với Rockefeller 2, kẻ ngu ngốc bình đẳng với Einstein, và kẻ dốt nát bình đẳng với bất cứ vị hiệu trưởng trường đại học nào. Thể chế đó, thưa quý vị, chính là tòa án. Nó có thể là Tòa án tối cao của nước Mỹ hay tòa sơ thẩm tầm thường nhất của đất nước này hay chính cái tòa án danh giá mà quý vị phục vụ này. Các tòa án của chúng ta có những lỗi lầm của nó, như bất cứ thể chế nào của loài người, nhưng đất nước này các tòa án của chúng ta là những kẻ công bằng vĩ đại, và trong các tòa án của chúng ta tất cả mọi người đều sinh ra bình đẳng.

"Tôi phải là người lý tưởng tin cách kiên định vào chính trực vào các tòa án của chúng ta và vào chế độ bồi thẩm đoàn - với tôi nó là lý tưởng, nó là thực tế sinh động, hữu hiệu. Thưa quý vị, tòa án chẳng tốt gì hơn mỗi quý vị ngồi đây trước mặt tôi trong bồi thẩm đoàn này. tòa án chỉ lành mạnh bằng mức bồi thẩm đoàn của nó, và bồi thẩm đoàn cũng chỉ lành mạnh bằng những người tạo nên nó. Tôi tin rằng quý vị xem xét lại mà để tình cảm chi phối các chứng cứ mà quý vị nghe, đến quyết định, và trả bị cáo này về với gia đình ta. Nhân danh Chúa, hãy làm nhiệm vụ của quý vị."

Giọng của bố Atticus chùng xuống, và khi quay rời khỏi chỗ bồi thẩm đoàn ông điều gì đó tôi nghe được. Ông điều gì đó với chinh ông hơn là với tòa. Tôi thúc Jem, "Bố gì vậy?"

" 'Vì Chúa, hãy tin ta' nghĩ chắc bố vậy."

Bất chợt Dill chồm qua tôi và kéo Jem. "Nhìn kia kìa!"

Chúng tôi dõi theo ngón tay cậu ấy và giật thót người. Calpurnia len lỏi giữa lối giữa phòng xử án, tiến thẳng về phía bố Atticus.

--------------------------------

1. Câu Atticus trích dân là từ Tuyên ngôn đọc lập của Mỹ do Thomas Jefferson soạn thảo. "Ngành hành pháp" ám chỉ tổng thống; 'cánh nữ của ngành hàng pháp' ám chỉ vợ tổng thống đương thời, bà Eleanor Roosevelt, người bị dân miền Nam chỉ trích gay gắt vì những quan điểm ủng hộ dân quyền của bà.

2. Tức John D. Rockerfeller (1839-1937) vua dầu hỏa, trong những người giàu nhất nước Mỹ thời đó.

CHƯƠNG 21
Bà ngại ngùng dừng lại tại rào chắn chờ quan tòa Taylor để ý đến. Bà mặc tạp dề sạch và cầm lá thư tay.

Quan tòa Taylor thấy bà và , "Calpurnia đó phải ?"

"Phải, thưa ngài," bà . "Tôi có thể đưa lá thư này cho ông Finch được , thưa ngài? Nó liên quan gì tới.... phiên tòa?" Quan tòa Taylor gật đầu và bố Atticus nhận lá thư từ Calpurnia. Ông mở nó ra, đọc nội dung và , "Quan tòa, ... lá thư này là của bà chị tôi. Bà ấy các con tôi biến mất, thấy từ trưa... tôi... ông có thể...."

"Tôi biết chúng ở đâu, Atticus," ông Underwood to. "Chúng ở ngay đằng kia, ban công dành cho người da màu ..... ở đó chính xác từ giờ mười lăm phút chiều."

Bố chúng tôi quay sang và nhìn lên. "Jem, xuống đây," ông gọi. Rồi ông điều gì đó với quan tòa mà chúng tôi nghe thấy. Chúng tôi trèo ngang mục sư Sykes và tìm đường xuống cầu thang.

Bố Atticus và Calpurnia gặp chúng tôi dưới nhà. Calpurnia có vẻ tức giận còn bố Atticus có vẻ mệt mỏi.

Jem nhảy lên kích động. "Mình thắng rồi, phải ?"

"Bố biết," bố Atticus gọn lỏn. "Các con ở đây cả buổi chiều hả? Về nhà với Calpurnia lo ăn chiều ..... và ở nhà."

"Ôi, bố Atticus, cho tụi con trở lại ," Jem năn nỉ. "Làm ơn cho tụi con nghe tuyên án , năn nỉ bố đấy."

"Bồi thẩm đoàn ra ngoài và lát sau quay lại, chúng ta biết...." Nhưng chúng tôi có thể thấy bố Atticus bớt nghiêm khắc. "Được rồi, các con nghe vụ xử, vậy các con có thể nghe phần còn lại. Bố thế này nhé, tụi con có thể trở lại sau khi ăn xong - ăn từ từ, các con bị mất điều gì quan trọng đâu - và nếu bồi thẩm đoàn vẫn chưa trở vào, các con có thể chờ với bố. Nhưng bố mong nó xong trước khi các con quay lại."

"Bố nghĩ họ tha bổng cho ta nhanh vậy sao?" Jem hỏi.

Bố Atticus mở miệng định trả lời, nhưng rồi ngậm lại và bỏ .

Tôi cầu rằng mục sư Sykes giữ chỗ cho chúng tôi, nhưng ngưng cầu mong khi nhớ ra rằng mọi người đều đứng dậy và ra khỏi khi bồi thẩm đoàn họp kín - tối nay họ tràn ngập cửa hàng tạp phẩm, quán cà phê O.K và khách sạn, tức là, trừ khi họ cũng mang theo bữa tối của mình.

Calpurnia với chúng tôi về nhà, "... lột da sống từng cậu , thử nghĩ mà coi, bọn trẻ cậu mà nghe hết chuyện đó! Cậu Jem, bộ cậu biết làm gì tốt hơn chuyện đưa em của cậu đến phiên tòa đó sao? Bác Alexandra chắc bị tê liệt hoàn toàn nếu biết ra vụ này! Vụ này hợp cho trẻ con nghe..."

Những ngọn đèn đường sáng, và chúng tôi thoáng thấy vẻ bực bội mặt Calpurnia khi chúng tôi dưới ánh đèn. "Cậu Jem, tôi nghĩ cậu có cái đầu biết suy nghĩ vai cậu chứ - ý tưởng hay nhỉ, ấy là em của cậu mà! Nghĩ mà coi, quý ông! Cậu phải biết xấu hổ với chính mình chứ - cậu có suy nghĩ chút nào sao?"

Tôi thấy phấn chấn. Biết bao việc xảy ra quá nhanh đến độ tôi cảm thấy phải mất nhiều năm để sắp xếp lại, và bây giờ ở đây Calpurnia dạy cho Jem quý hóa của bà số suy nghĩ của mình - tối nay còn mang lại những điều kỳ diệu mới mẻ gì đây?

Jem cười lặng lẽ, "Bộ bà muốn nghe vụ này sao, Cal?"

"Cậu im miệng giùm , cậu chủ! Thử xem khi bị treo cổ trong nhục nhã cậu con tiếp tục cười được ...." Calpurnia lại tiếp tục những lời răn đe cũ xì làm Jem thấy hơi hối hận, và bà bước nhanh lên những bậc tam cấp trước nhà với những kiểu cổ điển của bà, "Nếu ông Finch làm cậu mệt lử, tôi làm..... và vào nhà , thưa cậu!"

Jem bước vào nhà nhe răng cười, và Calpurnia gật đầu ngầm đồng ý cho Dill vào dùng bữa tối. "Cậu gọi cho Rachel ngay bây giờ báo cho ấy biết cậu ở đây," bà bảo Dill. " ấy cuống cuồng tìm cậu - coi chừng kẻo ấy tống cậu lên tàu trở về Meridian ngay khi thức dậy sáng mai."

Bác Alexandra gặp chúng tôi và muốn xỉu khi Calpurnia chúng tôi ở đâu. Tôi đoán bác ấy cảm thấy bị thương tổn khi chúng tôi rằng bố Atticus bảo chúng tôi có thể quay trở lại, bởi vì bác lời nào trong bữa tối. Bác chỉ sắp xếp lại thức ăn trong đĩa của mình, nhìn nó cách rầu rĩ trong khi Calpurnia tận lực phục vụ Jem, Dill và tôi. Calpurnia rót sữa, dọn ra rau trộn khoai tây và giăm bông, lầu bầu, "tự xấu hổ" theo những cường độ khác nhau. "Bây giờ các cậu ăn chậm thôi," là mệnh lệnh cuối cùng của bà.

Mục Sykes vẫn giữ chỗ cho chúng tôi. Chúng tôi ngạc nhiên nhận ra rằng chúng tôi gần tiếng đồng hồ và ngạc nhiên kém khi thấy phòng xử án vẫn y như lúc chúng tôi , với mấy thay đổi , chỗ dành cho bồi thẩm đoàn bỏ trống, bị cáo được dẫn , quan tòa Taylor vắng bóng, nhưng ông xuất lại khi chúng tôi ngồi vào chỗ của mình.

"Hầu như ai di chuyển," Jem .

"Họ loanh quanh khi bồi thẩm đoàn họp kín," mục sư Sykes . "Đàn ông xuống đó để dùng bữa do mấy bà đem theo, và cho bọn trẻ ăn."

"Họ họp bao lâu rồi ạ?" Jem hỏi.

"Khoảng ba mươi phút. Ông Finch và ông Gilmer bàn bạc thêm gì đó, còn quan tòa Taylor hướng dẫn bồi thẩm đoàn về pháp lý trong việc quyết định vụ xử Tom."

"Ông ta thế nào ạ?" Jem hỏi.

" sao bây giờ? Ông ta làm rất tốt. Tôi chẳng phàn nàn chút nào..... Ông ấy rất công bằng. Ông ấy nếu quý vị tin điều này, vậy quý vị tuyên đọc phán quyết này, nhưng nếu quý vị tin phán quyết kia, quý vị phải tuyên đọc phán quyết khác. Tôi nghĩ ông ta hơi nghiêng về phía chúng ta..." Mục sư Sykes gãi đầu.

Jem mỉm cười, "ông ta được phép thiên về phía nào, mục sư, nhưng đừng lo, chúng ta thắng mà," với vẻ thông thái, "Ông thấy bất cứ bồi thẩm đoàn nào cũng có thể kết án theo hướng nào dựa những gì ta nghe sao....."

"Lúc này cậu đừng quá tự tin, cậu Jem, tôi chưa từng thấy bất cứ bồi thẩm đoàn nào quyết định ủng hộ người da màu hơn người da trắng......." Nhưng Jem phản đối mục sư Sykes và chúng tôi lao vào xem xét chi li các chứng cứ với những ý kiến của Jem về luật liên quan đến việc cưỡng hiếp: là cưỡng hiếp nếu ta cho phép bạn, nhưng ta phải mười tám - ở Alabama là vậy - mà Mayella mười chín. ràng bạn phải đá và gào la, và bạn phải bị áp đảo và bị đè, tốt hơn là bị đánh bất tỉnh. Nếu bạn dưới mười tám, bạn cần phải hội đủ những yếu tố này.

"Cậu Jem," mục sư Sykes ngần ngại, "đây phải là điều lịch cho những nghe...."

"Ôi, nó biết chúng ta về chuyện gì đâu," Jem . "Scout, chuyện này quá tầm đối với em, đúng ?"

"Chắc chắn là rồi, em biết mọi chữ ." Có lẽ tôi quá tự tin, bởi vì Jem im lặng và bàn bạc về đề tài này nữa.

"Mấy giờ rồi, mục sư?" ấy hỏi.

"Gần tám giờ."

Tôi nhìn xuống và thấy bố Atticus loanh quanh và hai tay đút túi: ông vòng quanh các cửa sổ, rồi dọc rào chắn tới ghế ngồi của bồi thẩm đoàn. Ông nhìn vào đó, quan sát quan tòa Taylor ghế của ông ta, rồi trở về nơi ông bắt đầu. Tôi bắt gặp ánh mắt ông và vẫy tay với ông, ông đáp lại lời chào của tôi bằng cái gật đầu, và tiếp tục lộ trình của ông.

Ông Gilmer đứng tại cửa sổ chuyện với ông Underwood. Bert, người ghi biên bản tòa án, hút thuốc liên tục: ông ta ngồi dựa ngửa gác chân lên bàn.

Nhưng các viên chức của tòa án, những người có mặt - bố Atticus, ông Gilmer, quan tòa Taylor có vẻ say ngủ, và Bert, là những người duy nhất mà cách cư xử có vẻ bình thường. Tôi chưa từng thấy phòng xử chật ních nào yên tính như thế. Thỉnh thoảng đứa bé khóc quấy, và đứa trẻ chạy ra nhưng người lớn ngồi như thể họ ở trong nhà thờ. Ở ban công, những người da đen đứng ngồi quanh chúng tôi với kiên nhẫn nghiêm túc.

Chiếc đồng hồ cổ của tòa án chịu đựng căng thẳng mở đầu và báo giờ, tám tiếng Bobng to rung động đến tận xương ủy chúng tôi.

Khi nó đánh Bobng mười lần tôi còn cảm giác: mệt mỏi do chống chọi với cơn buồn ngủ, tôi cho phép mình chợp mắt chút cánh tay và vai của mục sư Sykes. Tôi giật mình thức giấc và hết sức ráng giữ mình tỉnh táo, bằng cách nhìn xuống và tập trung vào những cái đầu bên dưới: có mười sáu cái đầu hói, mười bốn người có thể được coi là tóc đỏ, năm mươi cái đâu có mái tóc từ đen đến nâu, và - tôi nhớ điều mà có lần Jem giải thích cho tôi biết khi trải qua giai đoạn ngắn nghiên cứu tâm linh: nếu có đủ số người - sân vận động đầy nghẹt, có lẽ thế - cùng tập trung vào việc, như việc khiến cái cây bốc cháy trong rừng, cái cây đó tự bốc cháy. Tôi vẩn vơ với ý tưởng cầu mọi người bên dưới tập trung vào việc trả tự do cho Tom Robinson, nhưng lại nghĩ đến họ cũng mệt như tôi, chắc nó tác dụng.

Dill ngủ say, cậu ấy ngả đầu vào vai Jem và Jem im lặng.

"Chắc lâu đâu hả?" Tôi hỏi .

"Chắc chắn rồi, Scout." vui vẻ đáp.

"Theo kiểu nó chỉ mất năm phút."

Jem nhướn mày, "Có nhiều việc em hiểu được," , còn tôi quá mệt tranh cãi nổi.

Nhưng tôi phải giữ cho mình đủ tỉnh táo, nếu tôi nhận ra được ấn tượng len lỏi vào trong tôi. Nó giống ấn tượng tôi có hồi mùa đông năm ngoái, và tôi lạnh run, dù đêm trời nóng. Cảm giác này lớn dần cho đến khi bầu khí trong tòa án giống như buổi sáng tháng Hai lạnh lẽo, khi những con chim nhại im lặng, và những người thợ mộc thôi còn đóng đinh ngôi nhà mới của Maudie, và mọi cánh cửa gỗ quanh khu phố tôi đều đóng chặt như những cánh cửa nhà Radley. con phố vắng tanh, chờ đợi, lạnh ngắt và và phòng xử án đầy nhóc người. đêm mùa hè nồng nực lại khác gì sáng mùa đông. Ông Heck Tate, người bước vào phòng xử án và chuyện với bố Atticus, có lẽ mang đôi ủng cao và mặc áo khoác dài tay kín cổ. Bố Atticus ngừng tới lui và đặt chân lên thành thấp nhất của chiếc ghế; khi ông lắng nghe những gì ông Tate , ông chà tay tới lui đùi. Tôi mong ngóng, bất cứ lúc nào đó, ông Tate , "Mang ta , ông Finch....."

Nhưng ông Tate lại kêu, "Tòa trật tự ," bằng giọng đầy thẩm quyền, và những cái đầu bên dưới chúng tôi bất ngờ ngước lên. Ông Tate rời khỏi phòng rồi trở lại với Tom Robinson đến chỗ của ta cạnh bố Atticus, và đứng đó. Quan tòa Taylor bất chợt trở nên tỉnh táo và ngồi thẳng dậy, nhìn vào khu dành cho bồi thẩm đoàn còn trống trơn.

Những gì xảy ra sau đó giống như giấc mơ: trong giấc mơ tôi thấy bồi thẩm đoàn trở lại, di chuyển giống như những người bơi dưới nước, và giọng của quan tòa Taylor vang lên từ xa xôi và xíu. Tôi thấy điều mà chỉ có con của luật sư mới có thể thấy, mới có thể chờ đợi, và nó giống như việc nhìn theo bố Atticus bước xuống lòng đường, nâng khẩu súng trường vai và bóp cò, nhưng theo dõi suốt với ý thức rằng cây súng rỗng.

Bồi thẩm đoàn bao giờ nhìn vào bị cáo mà họ kết án, và khi bồi thẩm đoàn này bước vào, ai trong họ nhìn Tom Robinson. Người đầu trao mảnh giấy cho ông Tate, ông ta trao nó cho viên thư ký và viên thư ký trao nó cho quan tòa....

Tôi nhắm mắt. Quan tòa Taylor nghe từng người trong bồi thẩm đoàn bỏ phiếu, "Có tội........có tội..........có tội...........có tội........." Tôi nhìn Jem: hai tay trắng nhợt vì nắm thanh lan can, và hai vai co giật như thể mỗi chữ "có tội" lại là vết đâm vào giữa hai vai.

Quan tòa Taylor điều gì đó. Ông cầm cây búa, nhưng dùng tới nó. Lờ mờ, tôi thấy bố Atticus gom những tờ giấy bàn vào cặp ông. Ông đóng sập nó lại, bước tới chỗ người ghi biên bản của tòa và điều gì đó, gật đầu với ông Gilmer, sau đó đến chỗ Tom Robinson và điều gì đó với ta. Bố Atticus đặt tay lên vai Tom khi thầm. Bố Atticus lấy áo khoác của ông từ lưng ghế và phủ nó lên vai ta. Sau đó ông rời khỏi phòng xử án, nhưng bằng lối ra thường lệ của ông. Ông hẳn muốn về nhà bằng đường tắt, bởi vì ông nhanh bằng lối giữa phòng về phía cửa ra hướng Nam. Tôi dõi theo đỉnh đầu ông khi ông len đến cửa. Ông nhìn lên.

Có ai đó thúc tôi, nhưng tôi muốn rời mắt khỏi những người bên dưới, và khỏi hình ảnh của bố Atticus bước đơn theo lối giữa phòng.

" Jean Louise?"

Tôi nhìn quanh. Họ đứng dậy. Tất cả quanh chúng tôi và ở ban công đối diện, những người da đen đứng lên. Giọng của mục sư Sykes cũng xa xôi như giọng của quan tòa Taylor:

" Jean Louise, đứng lên , cha vừa qua."

CHƯƠNG 22
Đến lượt Jem khóc. Những dòng nước mắt giận dữ lăn dài má khi chúng tôi len qua đám đông phấn chấn. " phải lẽ," lầm bầm, suốt đường đến góc quảng trường nơi chúng tôi thấy bố Atticus đợi. Bố Atticus đứng dưới ngọn đèn đường trông như thể có chuyện gì xảy ra: áo khoác cài cúc, cổ áo và nơ ngay ngắn, dây đồng hồ của ông lấp lánh, ông trở lại con người cảm xúc.

" phải lẽ, bố Atticus," Jem .

"Phải con trai, phải lẽ."

Chúng tôi bộ về nhà.

Bác Alexandra chờ. Bác mặc áo khoác ngoài, và tôi dám thề rằng bác có mặc áo nịt bên trong. "Chị rất tiếc, em trai," bác . Trước đây chưa từng nghe bác gọi bố Atticus là "em trai", tôi liếc nhìn Jem, nhưng nghe. thường nhìn lên bố Atticus, rồi nhìn xuống sàn nhà, và tôi tự hỏi biết có nghĩ bố Atticus ít nhiều phải chịu trách nhiệm cho việc Tom Robinson bị kết án .

"Nó ổn ?" Bác hỏi tôi, chỉ Jem.

"Nó ổn thôi," bố Atticus . "Chuyện này hơi sốc với nó." Bố chúng tôi thở dài, "em ngủ đây," ông . "Nếu sáng mai em dậy, đừng gọi em."

"Thứ nhất, chị nghĩ nên khi cho phép chúng........."

"Chị ơi, đây là quê nhà của chúng," bố Atticus . "Chúng ta tạo nó theo kiểu này cho chúng, chúng có thể học được cách đương đầu với nó."

"Nhưng tụi nó cần phải đến tòa án và đắm mình trong đó..."

"Nó cũng mang chất Maycomb y như những bữa tiệc trà của dân truyền giáo."

"Atticus...." đôi mắt bác Alexandra đầy lo lắng. "Cậu là người cuối cùng chị nghĩ thất vọng với chuyện này."

"Em thất vọng, chỉ mệt thôi. Em ngủ đây."

"Bố Atticus..." Jem rầu rĩ .

Ông quay lại ngay khung cửa. "Chuyện gì hả, con trai?"

"Sao họ có thể làm vậy, sao họ có thể?"

"Bố biết, nhưng họ làm vậy. Họ làm điều đó trước đây, họ làm điều đó tối nay, và họ còn làm vậy nữa khi họ làm vậy.... có lẽ chỉ có trẻ con là khóc thôi. Chúc ngủ ngon."

Nhưng mọi việc luôn khá hơn vào buổi sáng. Bố Atticus dậy vào cái giờ trái khoáy thường lệ của ông và đọc tờMobile Register trong phòng khách khi chúng tôi bước vào. Khuôn mặt buổi sáng của Jem in hằn câu hỏi mà đôi môi của đấu tranh muốn nêu ra.

"Chưa đến lúc phải lo," bố Atticus trấn an , khi chúng tôi vào phòng ăn. "Chúng ta chưa xong mà, có đơn kháng án, con có thể tin vào điều đó. Chúa ơi, Cal, tất cả những thứ này là gì vậy?" Ông nhìn chăm chăm vào đĩa điểm tâm của mình.

Calpurnia , "Ba của Tom Robinson gửi cho ông cùng với con gà này sáng nay. Tôi làm nó."

"Bà với ông ta tôi tự hào nhận nó...... Tôi dám chắc là ở Nhà Trắng người ta còn có gà cho bữa điểm tâm nữa kìa. Những thứ này là gì vậy?"

"Bánh mì," Calpurnia , "Estelle dưới khách sạn gửi cho."

Bố Atticus nhìn bà, bối rối, bà , "Tốt hơn là ông nên bước ra khỏi đây và xem có cái gì trong bếp, ông Finch."

Chúng tôi theo ông. Chiếc bàn nhà bếp chất đầy thức ăn đủ chôn vùi cả gia đình: những khoanh to thịt lợn muối, cà chua, đậu, có cả nho. Bố Atticus cười tươi khi ông tìm thấy hũ chân giò heo ướp chua. "Bà tưởng là bác Alexandra cho tôi ăn thứ này trong phòng ăn chắc?"

Calpurnia , "Mấy thứ này để đầy bậc thềm sau nhà khi tôi lên đây hồi sáng. Họ... họ đánh giá cao những gì ông làm, ông Finch. Họ..... họ quá lố phải ?"

Lệ dâng lên mắt bố Atticus. Ông im lặng hồi. " với họ, tôi rất cảm kích," ông . " với họ... với họ đừng làm vậy nữa. Thời buổi này quá khó khăn...."

Ông rời nhà bếp, , vào phòng ăn và xin lỗi bác Alexandra, đội mũ và xuống thị trấn.

Chúng tôi nghe bước chân Dill ngoài hành lang, vì vậy Calpurnia để phần điểm tâm còn nguyên của bố Atticus lên bàn. Trong lúc ăn Dill kể cho chúng tôi nghe phản ứng của Rachel về việc tối hôm qua là: nếu người giống như Atticus Finch muốn húc đầu mình vào bức tường đá đó là đầu ông ta.

"Tôi phải báo với dì ấy," Dill lầm bầm, lo gặm chân gà, "nhưng sáng nay dì ấy có vẻ thích chuyện lắm. dì ấy thức đến nửa đêm lo lắng biết tớ ở đâu, dì ấy nhờ cảnh sát trưởng kiếm tớ nhưng ông ta bận ở phiên tòa."

"Dill, cậu phải thôi ngay cái trò ra ngoài mà thông báo cho dì ấy biết ," Jem . "Nó chỉ khiến dì ấy bực mình."

Dill thở dài kiên nhẫn. "Tớ cố hết sức dì ấy tớ đâu rồi đó chứ - dì ấy chỉ thấy quá nhiều rắn trong tủ. Tớ dám chắc bữa điểm tâm nào dì ấy cũng uống nửa lít rượu - tớ biết dì ấy uống hai ly rượu. Từng thấy rồi mà."

"" được như vậy, Dill," bác Alexandra . "Nó hợp với đứa trẻ. Thế là .... hỗn."

"Cháu hỗn, bác Alexandra. phải là hỗn, đúng ?"

"Cách cháu là hỗn."

Mắt Jem thoáng nhìn bác, nhưng với Dill, "Tụi mình thôi, cậu cứ mang cái giò gà đó theo."

Khi chúng tôi ra đến thềm trước, Stephanie Crawford bận chuyện với Maudie Atkinson và ông Avery. Họ nhìn sang chúng tôi và tiếp tục chuyện. Jem gầm gừ trong cổ họng. Tôi ước mình có thứ vũ khí gì đó.

"Tớ ghét những người lớn nhìn cậu," Dill . "Nó khiến cậu cảm thấy cậu làm điều gì đó."

Maudie kêu Jem lại chỗ .

Jem càu nhàu và phóng mình khỏi chiếc xích đu. "Tớ với cậu," Dill .

Mũi Stephanie run lên vì tò mò. muốn biết ai cho phép bọn tôi đến tòa án..... thấy chúng tôi nhưng cả thị trấn sáng nay đều biết chuyện chúng tôi ở ban công dành cho người da màu. Có phải bố Atticus bảo chúng tôi ở đó như kiểu......? Có đúng khi ở đó với những người đó ...? Scout có hiểu tất cả chuyện đó...? Chúng tôi tức điên lên khi thấy bố chúng tôi thất bại sao?

"Thôi , Stephanie." Cách của Maudie buồn buồn "Tôi phí cả buổi sáng để loanh quanh ở hiên nhà đâu... Jem Finch, gọi để coi cháu và các bạn cháu có thích ăn ít bánh . thức dậy lúc năm giờ để làm bánh, cho nên tốt hơn là các cháu nên là có ăn. Xin lỗi, Stephanie. Chào buổi sáng, ông Avery."

Có cái bánh to và hai cái bánh bàn nhà bếp của Maudie. Lẽ ra nên có ba cái bánh , có vẻ gì là Maudie quên mất Dill, và chúng tôi phải chứng tỏ điều đó. Nhưng chúng tôi hiểu khi cắt chiếc bánh to ra và đưa cho Jem miếng.

Khi chúng tôi ăn, chúng tôi có cảm giác đây là cách Maudie bày tỏ rằng về phần , có gì thay đổi. ngồi im lặng chiếc ghế trong bếp, nhìn chúng tôi.

Bất chợt , "Đừng lo, Jem. Mọi việc bao giờ xấu như mình thấy đâu."

Ở trong nhà, khi Maudie muốn điều gì dài dòng thường xòe những ngón tay đầu gối và sửa lại hàm răng giả của . làm như thế, và chúng tôi chờ.

"Đơn giản muốn với các cháu rằng đời này có số người được sinh ra là để làm những việc khó chịu cho chúng ta. Cha các cháu là trong số đó."

"Ồ," Jem . "Thế."

"Cháu đừng ô thế với ," Maudie đáp, nhìn ra nhận xét xuôi xị của Jem, "cháu chưa đủ lớn để hiểu những gì đâu."

Jem nhìn chiếc bánh ăn dở của mình. "Nó giống như việc làm con sâu trong cái kén, nó là như vậy," . "Giống như thứ gì ngủ được bao bọc trong nơi ấm áp. Cháu luôn nghĩ đến dân Maycomb là những người tốt nhất đời, ít nhất là trông họ cũng có vẻ như thế."

"Chúng ta là những người thận trọng nhất trần đời," Maudie . "Họa hoằn lắm chúng ta mới được kêu gọi hành xử đúng nghĩa người Thiên Chúa Giáo, nhưng khi chúng ta được kêu gọi, có những người như Atticus làm giùm chúng ta."

Jem cười đầy nuối tiếc. "Ước gì những người còn lại trong hạt này cũng nghĩ như vậy."

"Cháu ngạc nhiên khi biết có bao nhiêu người chúng ta nghĩ vậy."

"Ai?" Jem cao giọng. "Ai trong thị trấn này làm việc gì để giúp Tom Robinson, đó là ai?"

"Thứ nhất là những người bạn da màu của ta, và những người như chúng ta. Những người như quan tòa Taylor. Những người như ông Heck Tate. Ngừng ăn và bắt đầu suy nghĩ , Jem. Bộ cháu thấy rằng việc quan tòa Taylor chỉ định biện hộ cho chàng trai đó hề là ngẫu nhiên sao? Quan tòa Taylor hẳn có lý do để chỉ định ông ấy, thấy ?"

Đây là ý tưởng hay. Những vụ bào chữa do tòa án chỉ định thường được giao cho Maxwell Green, nhân bổ sung mới nhất vào luật sư đoàn của Maycomb, người cần thêm kinh nghiệm. Maxwell Green lẽ ra được giao vụ án Tom Robinson.

"Cháu cứ nghĩ về điều đó xem," Maudie . "Đó phải là ngẫu nhiên. Tối hôm qua ngồi đó hiên nhà, chờ đợi. chờ mãi, chờ cho bọn cháu bước xuống vỉa hè, và khi chờ nghĩ, Atticus thắng, ông ấy thể thắng, nhưng ông ấy là người duy nhất có thể khiến bồi thẩm đoàn phải họp kín lâu đến mức đó trong vụ xử giống như vậy. Và thầm nghĩ, chúng ta bước được bước..... chỉ bước ngắn, nhưng đó là bước.

"Hoàn toàn đúng khi như vậy.... thể có bất cứ quan tòa và luật sư Thiên Chúa giáo nào bù đắp được cho những bồi thẩm đoàn ngoại đạo," Jem làu bàu. "Rồi cháu lớn nhanh thôi....."

"Đó là việc cháu phải gánh vác cùng bố cháu," Maudie .

Chúng tôi từ những bậc thềm mới xây mát lạnh của Maudie bước ra nắng và nhận ra ông Avery và Stephanie vẫn còn ở đó. Họ bước theo vỉa hè và đứng trước nhà Stephanie. Rachel về phía chúng tôi.

"Tớ nghĩ khi lớn lên tớ làm hề," Dill .

Jem và tôi đột ngột dừng lại.

"Vâng thưa ngài, hề," nó . " đời này tớ chẳng làm được gì cho mọi người trừ việc làm cho họ cười ầm lên, cho nên tớ gia nhập gánh xiếc và cười luôn."

"Cậu nghĩ ngược rồi, Dill," Jem . "Những hề thường buồn, chính người ta mới cười lại họ."

"Vậy tớ làm dạng hề mới. Tớ đứng ngay giữa vòng diễn và cười nhạo mọi người. Nhìn kia kìa," nó giơ tay chỉ. "Tất cả bọn họ hẳn cưỡi chổi. Dì Rachel làm vậy."

Stephanie và Rachel vẫy chúng tôi rối rít, theo cách cho thấy quan sát của Dill hẳn là sai.

"Ui dào," Jem thở ra. "Tớ cho là tệ khi tới gặp họ."

Có điều gì đó ổn. Ông Avery đỏ mặt do hắt hơi liên tục và gần như thổi bay chúng tôi khỏi vỉa hè khi chúng tôi đến. Stephanie run lên vì kích động, và Rachel nắm vai Dill. "Tụi cháu ra sân sau và ở nguyên tại đó," . "Nguy hiểm đến."

"Chuyện gì vậy?" Tôi hỏi.

"Tụi cháu chưa nghe hả? Đồn khắp thị trấn này rồi..." Ngay lúc đó bác Alexandra bước ra cửa và gọi chúng tôi, nhưng bác quá trễ. Stephanie phấn khởi cho chúng tôi hay: sáng nay ông Boo Radley chặn bố Atticus ngay góc bưu điện, nhổ nước bọt vào mặt ông, và bố Atticus rằng ông ta trả thù bố kể cả phải mất hết phần đời còn lại của ông ta.

CHƯƠNG 23
"Tôi ước phải chi Bob Ewell nhai thuốc lá," là tất cả những gì bố Atticus về chuyện đó.

Tuy nhiên, theo Stephanie Crawford, bố Atticus vừa rời khỏi bưu điện ông Ewell đến gần bố, chửi rủa bố, nhổ vào mặt bố, và đe dọa giết bố. Stephanie (lúc này kể chuyện đó hai lần và có mặt ở đó và chứng kiến tất cả - rời Jitney Jungle, ngang qua) - Stephanie bố Atticus thản nhiên như , chỉ lấy khăn tay ra chùi mặt và đứng đó để cho ông Ewell gọi ông bằng những cái tên mà có gì đời này khiến lặp lại được. Ông Ewell là cựu binh của cuộc nội chiến mấy người biết; điều đó cộng với phản ứng ôn hòa của bố Atticus chắc chắn thúc đẩy ông ta hỏi, "Quá kiêu ngạo đến độ muốn đánh nhau hả, thằng con hoang bọn mọi đen kia?" Stephanie , bố Atticus chỉ đáp, ", chỉ quá già thôi," rồi thọc hai tay vào túi và bỏ . Stephanie bạn phải khen ngợi Atticus Finch, đôi khi ông ấy thông minh tinh tế.

Jem với tội nghĩ điều đó thú vị.

"Dù sao xét cho cùng," tôi , "bố từng là người bắn giỏi nhất hạt này. Bố có thể..."

"Em biết là bố hề mang súng, Scout. Thậm chí bố có khẩu nào...." Jem . "Thậm chí đêm đó ở nhà tù bố có khẩu súng nào. Bố với việc có khẩu súng bên mình là khuyến khích ai đó bắn mình."

"Lần này khác," tôi . "Tụi mình có thể bảo bố mượn khẩu."

Bọn tôi là vậy và bố , "Nhảm nhí."

Ý của Dill cho rằng việc kêu gọi tới lòng tử tế của bố Atticus có thể hữu hiệu: xét cho cùng, chúng tôi chết đói nếu ông Ewell giết bố, chưa kể đến việc được mình bác Alexandra nuôi dạy, và chúng tôi đều biết việc đầu tiên bác ấy làm trước khi bố Atticus yên nghỉ dưới lòng đất là đuổi Calpurnia, Jem cách hiệu quả là tôi khóc lóc và làm mình làm mẩy, vì là con út và là con . Cách đó cũng tác dụng.

Khi bố nhận thấy chúng tôi lê la quanh vùng, ăn, ít quan tâm đến những trò giải trí bình thường của chúng tôi, bố Atticus hiểu ra chúng tôi sợ hãi xâu xa đến mức nào. đêm bố gợi thèm Jem bằng tờ tạp chí bóng bầu dục mới, khi thấy Jem lật nhanh các trang và ném nó sang bên, bố hỏi, "Con lo chuyện gì vậy, con trai?"

Jem nổ liền, "Ông Ewell."

"Có chuyện gì à?"

" có gì. Tụi con sợ cho bố, và tụi con nghĩ bố phải làm điều gì đó với ông ta."

Bố Atticus cười hóm hỉnh. "Làm gì bây giờ? Ép ông ta ký hiệp ước hòa bình à?"

"Khi người ông ta trả thù bố, coi bộ ông ta có ý đó."

"Ông ta có ý vậy khi ông ta nó ra," bố Atticus . "Jem, thử xem con có thể ở vào địa vị của Bob Ewell ? Bố hủy hoại chút chữ tín cuối cùng của ông ta tại phiên tòa, nếu ông ta có. Ông ta phải có kiểu phản ứng lại, loại người của ông ta luôn luôn làm như vậy. Vì vậy việc nhổ vào mặt và đe dọa bố làm cho Mayella Ewell khỏi bị trận đòn nữa, bố vui lòng nhận. Ông ta phải trút giận lên ai đó bố thích là bố hơn là bọn trẻ ngoài đó. Con hiểu ?"

Jem gật đầu.

Bác Alexandra bước vào phòng khi bố Atticus tiếp, "Chúng ta có gì phải sợ Bob Ewell, sáng đó ông ta trút hết mọi giận dữ rồi."

"Tôi tin thế đâu, Atticus," bác . "Loại người như ông ta làm bất cứ việc gì để thỏa cơn giận. Cậu biết những người đó như thế nào mà."

"Ewell có thể làm gì với em hả, bà chị?"

" cái gì đó ngấm ngầm," bác Alexandra . "Cậu có thể tin chắc điều đó."

" ai có nhiều cơ hội để làm điều gì ngấm ngầm ở hạt Maycomb này," bố Atticus đáp.

Sau chuyện đó, chúng tôi còn sợ nữa. Mùa hè trôi qua, và chúng tôi tận hưởng nó. Bố Atticus đảm bảo với chúng tôi rằng chẳng có gì xảy ra cho đến khi tòa án cấp cao hơn xem xét lại vụ án của Tom Robinson, và rằng Tom có cơ hội được trả lại tự do, hoặc ít nhất có vụ xét xử mới. ta ở trại giam Enfield Prison Farm, thuộc hạt Chester cách đây gần trăm cây số. Tôi hỏi bố Atticus biết vợ con Tom có được phép đến thăm ta , nhưng bố Atticus .

"Nếu ta thua kiện trong phiên kháng án," tối tôi hỏi, "chuyện gì xảy ra với ta?"

" ta lên ghế điện," bố Atticus , "Trừ khi thống đốc giảm tội cho ta. Chưa đến lúc lo đâu, Scout. Chúng ta có cơ hội tốt."

Jem nằm dài ghế sofa đọc tờ Popular Mechaincs . nhìn lên. "Như vậy hợp lẽ. ta đâu có giết ai cho dù ta có tội. ta đâu có lấy mạng của ai đâu."

"Con biết cưỡng hiếp là tội tử hình ở Alabama mà," bố Atticus .

"Vâng, thưa bố, nhưng bồi thẩm đoàn đâu cần xử ta tội chết.... nếu muốn họ có thể xử ta hai mươi năm."

"Chỉ là giả thuyết thôi," bố Atticus . "Tom Robinson là người da màu, Jem ạ. bồi thẩm đoàn nào ở khu vực này của thế giới lại , 'Chúng tôi nghĩ có tội, nhưng nặng,' cho vụ truy tố như thế. Hoặc là tha bổng lập tức hoặc gì cả."

Jem lắc đầu. "Con biết đó là đúng, nhưng con nhìn ra được cái gì sai - có lẽ việc cưỡng hiếp thể là tội tử hình...."

Bố Atticus để tờ báo xuống cạnh ghế ông ngồi. Ông ông có bất cứ tranh cãi gì với luật về cưỡng hiếp, hoàn toàn , nhưng ông đầy nghi hoặc khi bên công tố cầu và bồi thẩm đoàn xử tội tử hình từ chứng cứ hoàn toàn suy diễn. Ông nhìn tôi, thấy tôi lắng nghe, và làm cho nó dễ hiều hơn. ".... ý bố là, trước khi người bị kết án tử hình vì tội giết người, phải có hoặc hai người tận mắt chứng kiến. Ai có thể . 'Phải, tôi có mặt ở đấy và thấy ta bóp cổ'."

"Nhưng nhiều người bị cheo cổ - à, treo cổ - dựa vào những chứng cứ suy diễn," Jem .

"Bố biết, và nhiều người trong số họ chắc chắn đáng bị như thế- nhưng khi có nhân chứng tận mắt chứng kiến luôn có nghi ngờ, đôi khi chỉ là thoáng nghi ngờ. Luật sư cho rằng 'nghi ngờ có cơ sở', nhưng bố nghĩ bị cáo có quyền có chút nghi ngờ. Luôn luôn có khả năng, cho dù chắc, rằng ta vô tội."

"Vậy tất cả quy cho bồi thẩm đoàn. Chúng tôi phải loại bỏ các bồi thẩm đoàn." Jem kiên quyết.

Bố Atticus nín cười nhưng được. "Con có phần nghiêm khắc với chúng ta, con trai. Bố nghĩ có thể có cách tốt hơn. Thay đổi luật. Thay đổi nó để chỉ có quan tòa mới có quyền quyết định hình phạt trong các vụ trọng án."

"Vậy cứ đến Montgomery và thay đổi luật."

" Con ngạc nhiên khi thấy chuyện đó vất vả như thế nào. Bố sống nổi tới lúc thấy luật thay đổi, và nếu con sống để thấy được nó chắc con phải già lắm rồi."

Điều này làm Jem hài lòng, ", bố ạ, họ phải dẹp bỏ bồi thẩm đoàn. Thứ nhất ta có tội vậy mà họ có."

"Nếu con nằm trong bồi thẩm đoàn đó, con trai, và mười người kia giống con, Tom là người tự do," bố Atticus . "Cho đến giờ có gì trong cuộc đời con ngăn cản lập luận của con. Những người đó, bồi thẩm đoàn của Tom, là mười hai con người có lý trí trong cuộc sống hàng ngày, nhưng con thấy có điều gì đó chen vào giữa họ và lý trí của họ. Đêm đó con thấy điều tương tự ngay trước nhà tù. Khi nhóm người đó bỏ , họ như những người có lý trí, họ bởi vì chúng ta ở đó. Có điều gì đó trong thế giới của chúng ta khiến cho họ mất khả năng lập luận - họ thể công bằng cho dù họ cố gắng. Trong tòa án của chúng ta, khi lời khai của người da trắng chống lại lời khai của người da đen, người da trắng luôn luôn thắng. Họ xấu xa, nhưng đời nó thế."

" đúng," Jem cách lạnh nhạt. đấm tay vào đùi. "Bố thể kết tội người dựa chứng cứ giống như vậy.... bố thể."

"Con thể, nhưng họ có thể và họ làm. Càng lớn con càng thấy nhiều điều như vậy. số nơi con người phải nhận được đối xử công bằng là trong tòa án, dù ta có màu da nào, nhưng con người có cách mang cả những oán hận của họ vào trong khu bồi thẩm đoàn. Khi lớn hơn, con thấy người da trắng lừa đảo người da đen mỗi ngày trong cuộc đời con, nhưng hãy để cho bố cho con nghe điều này và con đừng quên - bất cứ khi nào người da trắng làm điều đó với người da đen, bất kể ta là ai, ta giàu cỡ nào, hoặc ta xuất thân từ gia đình danh giá ra sao, người da trắng đó vẫn là thứ rác rưởi."

Bố Atticus cách quá nhàng đến độ lời cuối cùng của ông đập mạnh vào tai chúng tôi. Tôi nhìn lên, khuôn mặt ông đầy cảm xúc. "Đối với bố chẳng có gì đáng ghê tởm hơn người da trắng thấp kém lợi dụng ngu dốt của người da đen. Đừng đánh lừa mình - tất cả được tích tụ lại và tới lúc chúng ta phải trả giá cho điều đó. Bố hy vọng thời đại của các con như vậy."

Jem gãi đầu. Bất chợt mở mắt to. "Bố Atticus," hỏi, "tại sao có những người như chúng ta và Maudie tham gia vào bồi thẩm đoàn? Bố chưa từng thấy ai ở Maycomb trong bồi thẩm đoàn..... Tất cả họ đều từ trong rừng mà ra."